Ethereum và Solana định hình tương lai tài chính số

Sự phát triển của DeFi từ lâu đã xoay quanh một câu hỏi cốt lõi: chúng ta muốn xây dựng tương lai tài chính trên nền tảng hạ tầng nào? Khi ngành này ngày càng trưởng thành và tiệm cận với hệ thống tài chính toàn cầu, câu hỏi ấy càng trở nên cấp thiết.

Đến năm 2025, lựa chọn này không còn đơn thuần mang tính kỹ thuật. Đây là cuộc đối đầu giữa hai tầm nhìn: kiến trúc phi tập trung, mô-đun của Ethereum và cách tiếp cận đơn khối, hiệu năng cao của Solana. Kết quả của cuộc cạnh tranh này sẽ phần nào quyết định hình hài của giai đoạn tiếp theo trong lĩnh vực tài chính phi tập trung – và định hình cả kiến trúc hệ thống tài chính toàn cầu trong tương lai.

Bài viết này chia sẻ góc nhìn cá nhân của ông Michael Egorov, nhà sáng lập Curve Finance trên CryptoSlate về cách cả hai mạng lưới đang định vị mình cho tương lai – và đâu là cái tên có nhiều khả năng dẫn đầu về dài hạn.

Ethereum: Nền móng của DeFi nghiêm túc

Ethereum không chỉ là một blockchain – đó là trụ cột của DeFi hiện đại. Đây là nơi những ứng dụng an toàn, có khả năng kết hợp cao có thể phát triển, là nơi hạ tầng tài chính dài hạn đang dần hình thành. Các tổ chức tài chính khi cần mã hóa tài sản một cách an toàn đều tìm đến Ethereum, và dòng vốn đổ về đây vì yếu tố bảo mật. Việc hơn 55% tổng giá trị bị khóa (TVL) trên các chuỗi lớn hiện diện trên Ethereum là minh chứng rõ ràng cho vị thế thống trị của nó.

Trái ngược với kiến trúc đơn lớp “một cho tất cả” của Solana, Ethereum theo đuổi chiến lược mở rộng mô-đun. Layer 1 đóng vai trò nền tảng, trong khi các Layer 2 xử lý những tác vụ chuyên biệt như giao dịch vi mô hoặc trò chơi, giúp tránh nghẽn mạng trên chuỗi chính. Cấu trúc này cho phép mở rộng quy mô mà vẫn giữ được tính phi tập trung. Với việc triển khai Proto-Danksharding đầu năm 2025, chi phí giao dịch trên các Layer 2 đã giảm mạnh – củng cố thêm lợi thế kiến trúc mô-đun của Ethereum.

Tuy vậy, mô hình này không hoàn hảo. Việc phụ thuộc vào Layer 2 có thể gây phân mảnh hệ sinh thái. Một số nguyên lý DeFi cần được triển khai trên Layer 1 để đảm bảo khả năng kết hợp toàn diện. Dù các ứng dụng đơn lẻ như sàn giao dịch đặt lệnh có thể hoạt động trên L2, cảm giác vẫn giống như một giải pháp tạm thời thay vì một thiết kế dài hạn. DeFi tích hợp thật sự đòi hỏi khả năng tương tác đồng bộ, trực tiếp trên chuỗi (on-chain) – điều này đạt hiệu quả tối ưu khi mọi thứ cùng hoạt động ở một layer cơ sở.

Tuy nhiên, sức mạnh lớn nhất của Ethereum là cam kết mạnh mẽ với tính phi tập trung. Đây là một trong những blockchain trung lập chính trị nhất hiện nay – điều tối quan trọng trong bối cảnh ngày càng bị giám sát bởi cơ quan quản lý. Tốc độ và trải nghiệm người dùng có thể tối ưu theo thời gian, nhưng phi tập trung là nguyên tắc nền tảng. Một khi đã thỏa hiệp, rất khó để phục hồi.

Trải nghiệm dành cho nhà phát triển cũng là lợi thế đáng kể. Việc viết hợp đồng thông minh trên Ethereum đơn giản hơn nhiều so với Solana, giúp lập trình viên tạo ra code an toàn và được kiểm thử kỹ lưỡng. Chính sự trưởng thành này khiến các nhà phát triển trên Ethereum tự tin triển khai hợp đồng không thể sửa đổi – họ tin tưởng vào độ bảo mật. Không ngẫu nhiên khi hầu hết các đổi mới DeFi lớn đều khởi nguồn từ Ethereum. Với hơn 1.388 giao thức đang hoạt động, so với 232 của Solana, con số đã nói lên tất cả.

Khi bảo mật, khả năng kết hợp và sự tin tưởng của nhà phát triển hội tụ, cả hệ sinh thái sẽ cùng hưởng lợi.

Việc các sàn giao dịch tập trung hàng đầu như Coinbase, Kraken và Bybit lần lượt đầu tư vào Layer 2 riêng như Base, Ink và Mantle không phải là điều ngẫu nhiên — đó là chiến lược có chủ đích nhằm nắm bắt xu hướng mở rộng hạ tầng blockchain hiệu quả và phi tập trung hơn.

Solana: Nhanh, mượt, nhưng thiếu phi tập trung

Solana tiếp cận bài toán mở rộng theo hướng hoàn toàn khác. Với kiến trúc đơn khối, mọi thứ đều diễn ra trên Layer 1. Điều này mang lại một số lợi ích rõ ràng: tốc độ giao dịch cực nhanh, phí rẻ, trải nghiệm người dùng liền mạch.

Xét về hiệu năng thuần túy, Solana rất ấn tượng – hiện có thể xử lý từ 3.000–4.000 giao dịch mỗi giây (TPS), với kỳ vọng đạt hơn 1 triệu TPS nhờ trình xác thực Firedancer sắp ra mắt. So với mức trung bình 15–30 TPS của Ethereum, đây là một bước nhảy vọt.

Tuy nhiên, tốc độ đi kèm đánh đổi. Thiết kế của Solana có sự tồn tại của “node dẫn đầu” – một node có vai trò sắp xếp giao dịch. Dù giúp tăng thông lượng, yếu tố này lại làm dấy lên lo ngại về tính tập trung. Mạng lưới được phân tán, nhưng chưa thực sự phi tập trung. Sự khác biệt này rất quan trọng – đặc biệt trong bối cảnh các tổ chức ngày càng ưu tiên tính trung lập và khả năng kháng kiểm duyệt.

Tuy nhiên, không phải mọi ứng dụng đều cần đến độ phi tập trung cao. Ví dụ, các đồng tiền số của ngân hàng trung ương (CBDC) hoặc ứng dụng tiêu dùng trong lĩnh vực game và fintech có thể hưởng lợi từ hiệu năng và trải nghiệm người dùng mà Solana mang lại. Sẽ không ngạc nhiên nếu Solana được các chính phủ điều chỉnh và triển khai trong môi trường kiểm soát.

Dẫu Solana đang có đà tăng trưởng mạnh mẽ, Ethereum vẫn là lựa chọn hàng đầu cho những dòng tiền nghiêm túc.

Kiến trúc bền vững hay đại chúng hóa?

Trọng tâm của cuộc tranh luận DeFi năm 2025 – và cả sau này – xoay quanh việc chúng ta nên tối ưu cho điều gì: tính bền vững về cấu trúc hay khả năng tiếp cận đại chúng? Liệu chúng ta nên xây dựng hệ thống phi tập trung, kiên cố và có khả năng kết hợp dù phức tạp và chậm hơn? Hay nên ưu tiên khả năng mở rộng và trải nghiệm người dùng, chấp nhận đánh đổi những giá trị cốt lõi của crypto?

Theo đuổi tăng trưởng mà bỏ qua nền tảng là tầm nhìn ngắn hạn. Nếu các giao thức đánh đổi bảo mật hoặc tính phi tập trung, cơ quan quản lý sẽ áp đặt các ràng buộc giống như trong tài chính truyền thống. Lúc đó, lời hứa của DeFi sẽ trở nên vô nghĩa.

Đó là lý do dòng vốn tổ chức vẫn tiếp tục đổ vào Ethereum – và tôi tin xu hướng này sẽ còn tiếp diễn. Tính trung lập và bảo mật không thể thêm vào sau, mà phải được xây dựng từ nền tảng.

Nếu chúng ta muốn DeFi vượt qua mọi làn sóng FOMO và thực sự trở thành trụ cột của một trật tự tài chính toàn cầu mới, Ethereum chính là con đường bền vững nhất. Nó cho chúng ta cơ hội tốt nhất để xây dựng hệ thống tài chính kiên cố, an toàn và không thể bị chi phối.

Vương Tiễn