Nga dùng ngành công nghiệp crypto của Kyrgyzstan để né trừng phạt: TRM Labs

Một báo cáo mới từ công ty tình báo blockchain TRM Labs cho thấy Kyrgyzstan đang trở thành một “bình phong” cho các nền tảng tiền điện tử có liên hệ với sàn giao dịch Garantex của Nga – vốn đã bị đóng cửa sau một chiến dịch truy quét quốc tế vào tháng 3 vừa qua.

Báo cáo cho biết, gần như toàn bộ hoạt động tiền điện tử tại Kyrgyzstan đều liên quan đến các cá nhân và tổ chức Nga, trong khi ngành công nghiệp này trước năm 2022 gần như không tồn tại. Các chuyên gia cảnh báo rằng môi trường chính trị dễ tổn thương của Kyrgyzstan đang bị lợi dụng để phục vụ cho các dòng tiền phi pháp và né tránh cấm vận quốc tế.

Nga thống trị ngành tiền điện tử tại Kyrgyzstan

Phân tích từ TRM Labs cho thấy các nền tảng được đăng ký tại Kyrgyzstan – như Grinex và Meer – có liên hệ rõ ràng với Garantex cùng các sàn giao dịch khác của Nga. Những nền tảng này xử lý lượng lớn giao dịch chuyển đổi từ đồng rúp sang tiền điện tử thông qua các stablecoin do Nga hậu thuẫn, đặc biệt là A7A5 – đồng stablecoin từng được sử dụng để chuyển tiền từ Garantex sang Grinex tại Kyrgyzstan.

Nhiều sàn giao dịch tại Kyrgyzstan được phát hiện sử dụng chung địa chỉ nhà ở, thông tin liên lạc và người sáng lập – dấu hiệu đặc trưng của các công ty “vỏ bọc” (shell companies).

Bà Isabella Chase, Giám đốc chính sách khu vực EMA của TRM Labs, nhận định: “Sự phát triển gần đây của ngành tiền điện tử tại Kyrgyzstan chủ yếu xuất phát từ nhu cầu của người Nga, chứ không phải người dân trong nước.”

Bước ngoặt pháp lý và nhu cầu từ Nga

Kyrgyzstan đã thông qua luật công nhận tiền điện tử là tài sản vào tháng 1/2022, đồng thời thiết lập khung đăng ký cho các nhà cung cấp dịch vụ tài sản ảo (VASP). Sự thay đổi này, kết hợp với nhu cầu ngày càng tăng từ Nga sau khi bị phương Tây trừng phạt vì xâm lược Ukraine, đã giúp ngành tiền điện tử của Kyrgyzstan tăng trưởng đột biến.

Tính đến cuối năm 2022, khối lượng giao dịch của các VASP ở nước này đạt 59 triệu USD. Trong bảy tháng đầu năm 2024, con số này đã lên tới 4,2 tỷ USD.

Dù vậy, TRM Labs nhận định rằng vẫn chưa có dấu hiệu cho thấy người dân Kyrgyzstan thực sự sử dụng tiền điện tử ở quy mô lớn. Ngành công nghiệp này được coi là phần mở rộng của hệ sinh thái crypto Nga.

Tiền điện tử phục vụ lách cấm vận và buôn hàng lưỡng dụng

Báo cáo cũng chỉ rõ một số tổ chức sử dụng sàn Kyrgyzstan để né tránh cấm vận, trong đó có nhóm bán quân sự Rusich Group – tổ chức này có ví điện tử được đăng ký tại sàn Envoys Vision Digital Exchange (EVDE). Một số sàn còn được phát hiện có liên hệ với các công ty logistics xuyên biên giới và tổ chức tài chính Trung Quốc.

Điều này cho thấy Kyrgyzstan đang đóng vai trò trung gian ngày càng quan trọng trong việc giúp Nga tiếp cận hàng hóa lưỡng dụng (có thể dùng cho quân sự), như thiết bị bán dẫn và drone.

• Kim ngạch thương mại song phương Nga – Kyrgyzstan đạt 3,5 tỷ USD vào năm ngoái.

• Nhập khẩu vào Nga qua các quốc gia như Kyrgyzstan đã tăng vọt, đạt 20 tỷ USD chỉ trong nửa đầu năm 2023.

• Xuất khẩu của Trung Quốc sang Kyrgyzstan và Kazakhstan đối với 45 loại hàng lưỡng dụng đã tăng 64% từ năm 2022 đến 2023, đạt tổng giá trị 1,3 tỷ USD.

Hiện tại, Kyrgyzstan có hơn 126 VASP được cấp phép hoạt động, và Bộ Tài chính nước này đang phát triển một đồng stablecoin nội địa neo theo đô la Mỹ, mang tên USDKG.

Mối nguy từ môi trường chính trị dễ tổn thương

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng môi trường chính trị tại Kyrgyzstan – với hệ thống kiểm soát và cân bằng yếu kém cùng quyền lực hành pháp ngày càng mở rộng – đang tạo ra lỗ hổng lớn cho các hoạt động rửa tiền và né tránh cấm vận.

Theo bà Altynai Myrzabekova, cố vấn khu vực Đông Âu và Trung Á của tổ chức chống tham nhũng Transparency International, bối cảnh chính trị hiện nay tại Kyrgyzstan tiềm ẩn nhiều rủi ro: “Dù chúng tôi chưa trực tiếp điều tra các hoạt động của sàn Kyrgyzstan với các đối tượng Nga, nhưng dựa trên hiện trạng chính trị khu vực – như sự thao túng nhà nước, tòa án thiếu độc lập và quản lý tài nguyên không minh bạch – thì nguy cơ là rất cao.”

Kyrgyzstan đạt 25/100 điểm trong Chỉ số Cảm nhận Tham nhũng năm 2024 của Transparency International – mức điểm cho thấy “mối lo ngại nghiêm trọng” về tính minh bạch của khu vực công.

Bà Myrzabekova kết luận: “Nếu không có các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt hơn, minh bạch hơn và quyết tâm chính trị trong việc thực thi các khuôn khổ chống rửa tiền và cấm vận, Kyrgyzstan sẽ tiếp tục là mảnh đất màu mỡ cho các tổ chức tham nhũng và bị trừng phạt quốc tế lợi dụng.”

Thạch Sanh

Theo dõi chúng tôi ngay:

Telegram bị chặn, bạn đọc có thể tham gia Discord của HoiQuanNet tại đây để nhận tin tức nhanh nhất